जुम्ला। कर्णालीमा बोलिने भाषा तथा शब्द संरक्षणका लागि प्रकाशन गर्ने भनिएको जुम्ली शब्दकोष १० वर्ष बितिसक्दा पनि प्रकाशन हुन सकेको छैन।
पहिलो पटक २०६५ साल वैशाख ११ गते जुम्ली शब्दकोष प्रकाशन गरेर खस शब्दको संरक्षण गर्ने निर्णय भएको थियो। आधुनिक शब्दले खस शब्द लोप हुदै जाँदा खस भाषा नै संकटमा पर्दै गइरहेको भन्दै तत्कालीन जिल्ला विकास समितिले जुम्ली शब्दकोष प्रकाशनका लागि कार्य प्रारम्भ गरेको थियो। जुम्ली शब्दकोष बनाउन चाहिने आवश्यक शब्द संकलनका लागि चन्दननाथ २ का ७६ वर्षीय रमानन्द आचार्यलाई जिम्मेवारी दिइएको थियो।
अहिले आचार्य दिनरात संकलित खस शब्दको अर्थ लगाउने कार्यमै व्यस्त छन् । उनी एकाबिहानै खसिया आखर नामक पत्रिकाको कार्यालयमा आएर खस शब्दमै व्यस्त देखिन्छन् । खस शब्दमा दक्ष आचार्यले झण्डै ३५ हजार बढी खस शब्द संकलन गरिसकेका छन् । आचार्यले भने, (खस शब्द संकलन गर्ने देखि अर्थ लगाउने सम्मको काम सकिसकेको छ । कम्प्युटरमा टाइप गरेर प्रकाशनका लागि तयारी अवस्थामा पुगिसकेको छ ।’ आर्थिक अभावका कारण प्रकाशनमा ल्याउन नसकिएको उनले बताए ।
२०६५ साल वैशाख ११ गते तत्कालीन स्थानीय विकास अधिकारी तिलक पौडेलले भाषा, संस्कृति र सभ्यता संरक्षणका लागि जुम्ली शब्दकोष प्रकाशन गर्ने निर्णय गरेका थिए । जसका लागि पहिलो वर्ष दुई लाख रुपैयाँ बिनियोजन भएको थियो । पहिलो वर्ष शब्द संकलन र आवश्यक सामग्री जुटाउनमै ठिकै भएको जनाए ।
आचार्यका अनुसार २०६७ सालमा कृष्णचन्द्र घिमिरे स्थानीय विकास अधिकारी भएर आएपछि जुम्ली शब्दकोष प्रकाशन गर्न चाहिने थप आवश्यक सामग्रीसहित शब्द संकलनको कार्य अघि बढेको हो। जुम्ला, हुम्ला, मुगु, डोल्पा र कालिकोटमा शब्द संकलनका लागि टोली खटिएको हो । जिल्ला समन्वय समिति बने पछि जुम्ली शब्दकोष प्रकाशनको काम ओझेलमा परेको छ।
